Święty Mikołaj starszy mężczyzny z białą brodą, ubrany w czerwony strój, który wedle różnych legend i baśni w okresie świąt Bożego Narodzenia rozwozi dzieciom prezenty saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów. Ta powszechnie znana dzieciom postać Mikołaja wywodzi się z kultury brytyjskiej i amerykańskiej, gdzie jest jedną z atrakcji bożonarodzeniowych. Najbardziej popularnym miejscem zamieszkania Świętego Mikołaja jest Laponia, w której przez cały rok dobroduszny starzec szykuje wraz z elfami niespodzianki dla dzieci z całego świata. Obecny wizerunek – czerwony płaszcz i czapka – został spopularyzowany w 1930 roku przez koncern Coca-Cola, dzięki reklamie napoju. Jej autorem jest amerykański artysta Fred Mizen. Na pewno jednak reklama ta pomogła utrwalić w powszechnej świadomości ten kostium świętego. Rok później nowy wizerunek św. Mikołaja przygotował, także na zlecenie Coca-Coli, Haddon Sundblom. Najbardziej charakterystyczny element stroju świętego Mikołaja – czerwona czapka z białym pomponem, stała się jednym z komercyjnych symboli świąt Bożego Narodzenia. Obecnie wizerunek św. Mikołaja jest używany przez handlowców, a okres wręczania prezentów rozciągnął się od imienin Mikołaja do Nowego Roku. W większej części Europy, w tym w Polsce, mikołajki obchodzone są tradycyjnie 6 grudnia jako wspomnienie świętego Mikołaja, biskupa Miry. Rankiem tego dnia dzieci, które przez cały mijający rok były grzeczne, znajdują prezenty, ukryte pod poduszką, w buciku lub w innym specjalnie przygotowanym w tym celu miejscu (np. w skarpecie).
Tradycje mikołajowe w Polsce
- W Wielkopolsce, na Kujawach, na Pałukach, na Kaszubach i na Pomorzu Zachodnim prezenty na Boże Narodzenie tradycyjnie przynosi Gwiazdor, święty Mikołaj przynosi prezenty 6 grudnia.
- W Małopolsce prezenty pod choinką zostawia Aniołek, natomiast w nocy z 5 na 6 grudnia prezenty przynosi święty Mikołaj.
- Na Górnym Śląsku prezenty na Boże Narodzenie przynosi Dzieciątko utożsamiane z postacią Jezusa Chrystusa. 6 grudnia prezenty przynosi święty Mikołaj.
- Na Śląsku Cieszyńskim prezenty w dzień Bożego Narodzenia przynosi Aniołek.
- Na Dolnym Śląsku prezenty w Boże Narodzenie przynosi Gwiazdka.
- Mieszkańcom Płaskowyżu Tarnogrodzkiego natomiast na Boże Narodzenie prezenty przynoszą krasnoludki. Mikołaj jedynie 6 grudnia.
Tradycje mikołajowe na świecie
- W krajach niemieckojęzycznych oraz w Czechach, Słowacji i na Węgrzech prezenty przynosi Dzieciątko (Christkind, Ježíšek, Jézuska).
- W Rosji św. Mikołaj był również otoczony kultem jako patron uciśnionych i skrzywdzonych, ale przejętą z zachodu postać rozdającą dzieciom prezenty nazwano Dziadkiem Mrozem (ros. Дед Мороз), ze względu na podobieństwo do bajkowej postaci nazywanej Moroz Krasnyj Nos. Zgodnie z tradycją, rozdaje on prezenty wraz ze Śnieżynką (ros. Снегурочка).
- W Holandii są rozróżniane dwie postacie: Sinterklaas i Kerstman. Sinterklaas jest to postać wzorowana na tradycyjnym wyglądzie Świętego Mikołaja, biskupa kościoła katolickiego, ubrana w purpurowy płaszcz, z pastorałem w ręce i mitrą na głowie. Towarzyszy mu zwykle pomocnik niosący na plecach worek z prezentami. Sinterklaas przypływa z Hiszpanii, dawniej kojarzącej się w Holandii jako kraj dobrobytu, na statku do najbliższego portu około 15 listopada, gdzie witany jest przez tłumy dzieci wraz z rodzicami. Następnie przesiada się na konia i wraz z orszakiem pomocników i dzieci przejeżdża przez miasto. Od tego dnia pojawia się w centrach handlowych, na placach, w szkołach, przedszkolach, gdzie rozdaje dzieciom prezenty. 5 grudnia, kończy się okres wizyt Sinterklaasa, wsiada on z powrotem na statek i odpływa żegnany przez wiwatujące dzieci śpiewające „Dag Sinterklaasje” (pol. „Żegnaj Mikołaju”). Kestman jest wzorowany na komercyjnej postaci spopularyzowanej przez reklamę Coca-Coli. Nocą w Wigilię Bożego Narodzenia zakrada się do domu przez komin lub po drabinie i zostawia dzieciom podarki, które odnajdują pod choinką.
- W Hiszpanii prezenty przynoszą Trzej Królowie 6 stycznia. Dzieci nie znajdują żadnego prezentu pod choinką.
- W tradycji bizantyńskiej jego odpowiednikiem jest Święty Bazyli, który obdarowuje prezentami dzieci w dniu 1 stycznia.
Listy z życzeniami do Świętego Mikołaja dzieci mogą wysyłać na adresy trzech urzędów pocztowych:
- do Drøbak w południowej Norwegii:
Julenissen’s Postkontor, Torget 4,
1440 Drøbak, Norwegia
- do Rovaniemi w Finlandii:
Santa Claus, Arctic Circle,
96930 Rovaniemi, Finlandia
- do Kanady:
Santa Claus, North Pole,
Canada, H0H 0H0
Notatka przygotowana przez Nikolę Lewandowską z klasy 8b pod kierunkiem pani Moniki Zielińskiej.